De ervaring van plekken

[Over: Gabriele Basilico, L'esperienza dei luoghi. Fotografie 1978-1993]

Er hangt een onmiskenbare sfeer van weemoed om niet te zeggen treurnis over de stedelijke landschappen die de Italiaan Gabriele Basilico bij voorkeur fotografeert.
Dat ligt 'm niet eens zozeer in de aard van de plekken die hij bezoekt (havens, industrieterreinen, grootstedelijke rafelranden, en kortelings zelfs het door de burgeroorlog geruïneerde Beiroet - onherbergzame oorden dus), maar vooral aan het licht waarin hij ze vereeuwigt. Dat is bleek, scherp en egaal: het kiert uit een zwaar laaghangend wolkendek, kletst onbarmhartig tegen gevels en straten. Zelfs als de zon eens schijnt, denk je dan ook onwillekeurig dat dat niet lang zo zal blijven.
De foto is afkomstig uit het boek waarin hij met 125 foto's een chronologisch overzicht biedt van zijn werk uit de jaren 1978-1993, gemaakt in en om plaatsen als Milaan, Barcelona, Madrid en langs de Noordfranse kust. Ook Rotterdam is erin terug te vinden, waar hij in 1987 enige tijd verbleef.
L'esperienza dei luoghi luidt de titel van het boek in klinkend Italiaans; de ervaring van plekken. Het is een welgekozen titel, want met zijn prachtige vlekkeloze zwartwit foto's weet Basilico inderdaad vaak een treffend sfeerbeeld te geven. Dat geldt weliswaar minder voor het vroegste werk in het boek dat thuishoort in het klassieke architectuurgenre, maar gaandeweg neemt hij meer afstand van de gebouwen en de dingen, en zoekt hij het hoge, afstandelijke standpunt op. En juist die overzichtelijke foto's zijn het mooist: ze laten, behalve sfeer, vooral het patroon zien waarin de dingen op de wereld zijn neergezet. Hoe Dieppe en Le Treport tegen de kust aan geborduurd zijn bijvoorbeeld, en het dorpje Ault hierboven, of hoe Madrid het woonbeton langs de snelweg stort. Het zijn foto's die ondanks hun kunstzinnigheid met een sociologisch scalpel gemaakt zijn. [NRC Handelsblad, 1jun1996]