De Passant

[Over Siebe Swarts  De Passant, in: Centrum voor Architectuur en Stedebouw, Groningen]

'De Passant' heet de vijftien foto's omvattende tentoonstelling die Siebe Swart maakte in het kader van de Fotografieopdracht Groningen (sinds 1990 afwisselend verstrekt door het Centrum Beeldende Kunst en het Centrum voor Architectuur en Stedebouw). De foto's hangen in een houten bouwwerk in de roodbruine kleur van Groninger baksteen, en in de vorm van een pleintje met straten. Die vorm past wonderwel bij Swarts intrigerende beelden, die worden gedomineerd door disproportionele details, zware schaduwen en merkwaardige doorkijkjes die wel van alles doen vermoeden maar nauwelijks zicht bieden op waar het allemaal om gaat: de stad.
De door de Duitse kunstenaar Kurt Forster ontworpen hoogspanningsmast langs de A 28 bijvoorbeeld is niet meer dan een terloops detail in een foto die vooral in beslag wordt genomen door een pontificaal in het beeld stekende rode plank. De smalle Speldemakersgang bestaat uit weinig meer dan twee beklemmend oprijzende donkere wanden met daartussen een streep bleek licht, en de Martinitoren is slechts een grijs staketsel gezien door een gebroken ruit.
Het zijn foto's die dicht blijven bij het oorspronkelijke, bijna stroboscopische kijken van de vreemdeling: een overdonderende en verwarrende hoeveelheid indrukken die voortdurend om voorrang lijken te vechten. Daarmee geeft Swart een verrassende wending aan de weg die hij eerder met zijn Street Stills (1993, foto's uit New York, St. Petersburg, Berlijn en Amsterdam) is ingeslagen. De foto's in die serie waren nog in zekere mate representatief als samenvatting van een sfeer, nu lijkt hij zich te wenden tot de ruwe bouwstenen van de indruk die een stad bij hem wekt.
De herkenbaarheid van dergelijke persoonlijke foto's is dan ook minimaal, en zelfs de doorgewinterde Groninger moet lang kijken voor hij ze geografisch kan plaatsen. Als stad is Groningen nog het meest zichtbaar in een foto die dwars door de ruiten van een brugwachtershuisje gemaakt is: een doorkijkje en een spiegeling in één, met als extra dimensie het profiel van de fotograaf als een moderne Wizard of Oz.