Een zwarte hoornen bril op het voorhoofd

 [Over Koos Breukels The Wretched Skin, in: De Moor, Amsterdam]]

Portretfotograaf Koos Breukel (Oor, Quote, Blvd) steekt zijn bewondering voor Richard Avedon niet onder stoelen of banken. Toen de Amerikaan in september in Keulen verscheen voor de Europese opening van zijn retrospectief, was Breukel erbij. Het resultaat van die ontmoeting is een humoristische foto. De meester kijkt een beetje meewarig neer op zijn leerling. Avedon heeft de zwarte hoornen bril op zijn voorhoofd gezet. Je kunt je voorstellen dat hij dat zélf heeft bedacht om de jonge fotograaf een handje te helpen: hij zou eens kunnen vergeten dat de reflectie van al dat licht het zicht op de ogen wegneemt.
Op Breukels tentoonstelling in het Amsterdams Centrum voor Fotografie (voorheen De Moor) hangt die foto van Avedon bij een portret van een andere oude rot in het vak: tentoonstellingsmaker en Photokina-organisator Fritz Gruber. Samen flankeren ze een foto van een pasgeboren baby. Een grapje natuurlijk, maar is het te ver gezocht in die combinatie ook een metafoor op Breukels eigen status als beginneling te zien?
Toch is Breukel beslist geen epigoon. In zijn portretten (steevast tegen een simpele achtergrond: zwart, wit of zo'n typisch gewolkt studiowandje) is Breukel woester dan zijn voorbeeld: voor Avedon zou de gouden kunstgreep in het gebit van Jules Deelder, de meest afgetakelde pose van Herman Brood of de in een schreeuw geopende mond van Johnny van Doorn te veel naar effectbejag rieken. Maar hun eigenzinnigheid, concentratie en afwerking maakt dat ze het als beeld nèt niet afleggen tegen die overheersende aanwezigheid van de geportretteerde. Dat Breukel het overigens niet alleen hoeft te hebben van (bekende) gezichten bewijzen zijn recente reisfoto's uit India en Portugal, en de foto's van lichaamsdelen (tenen, een pols, een tatoeage) waarin hij laat zien dat hij het portret ook op een indirecte wijze beheerst.
Bij de tentoonstelling verscheen het in eigen beheer (en dus op eigen kosten) uitgegeven boek The Wretched Skin (68 blz. 49,-), dat ondanks ontsierende tekstbijdragen van Michael Matthews, net als de tentoonstelling laat zien dat Breukel vooral Breukel is. [in: NRC Handelsblad, 18nov1994]