[Over tentoonstelling: Hiroshi Sugimoto, Time exposed, in Stedelijk Museum voor Hedendaagse Kunst, Den Bosch]Een roedel wolven in sneeuw, de familie condor rond het nest, luierende zeerobben op de kust: de eerste aanblik van zijn expositie in het Stedelijk Museum voor Hedendaagse Kunst in Den Bosch doet vermoeden dat Hiroshi Sugimoto een begenadigd natuurfotograaf is. Iemand die anders dan gebruikelijk in het métier niet werkt met een telelens, maar die de dieren van nabij fotografeert in hun natuurlijke omgeving en daar vervolgens exquise zwart-witdrukken van maakt.
Pas wanneer Sugimoto even later in dezelfde serie een foto presenteert van drie Neanderthalers voor hun grot, ontdek je dat je bij de neus bent genomen. Zijn foto's geven de realiteit niet weer maar suggereren die. Ze blijken gemaakt van de uitstallingen in natuurhistorische musea. Hun wonderlijke, levensechte effect ontlenen ze paradoxaal genoeg aan het ontbreken van kleur; de dieren en de achtergronden zijn 'in het echt' ongetwijfeld onnatuurlijker dan ze zich in zwart-wit voordoen.
Dat Sugimoto de illusie zo lang in stand kan houden, is zowel te danken aan de museumpreparateurs als aan zijn eigen technisch meesterschap. Elders in zijn tentoonstelling presenteert hij daarvan nog een staaltje in de vorm van veertien smetteloze nachtelijke opnamen van wereldzeeën. Geen ster, vliegtuig of schip heeft er een spoor op achtergelaten. Het lijken slechts egale zwarte vlakken te zijn. Pas lang, aandachtig turen onthult ragfijne grijstinten: een horizon, golven, een flintertje maanlicht.
Wat de in 1948 in Japan geboren, in Amerika woonachtige fotograaf beoogt met zijn fotografie is het verstrijken van tijd zichtbaar te maken. Daarmee doelt hij niet op de tijd die de kijker nodig heeft om zijn foto's te doorgronden (al is dat een aardige dubbele bodem) maar op het tegelijkertijd afbeelden van verschillende 'tijdschalen'. Doordat ze tegen een suggestieve achtergrond zijn gefotografeerd, wekken de dode dieren de indruk dat ze leven, aldus Sugimoto in de catalogus. De zee en de nachtelijk hemel komen in beweging in de duisternis van de foto.
Het is een opvatting die het moet hebben van de suggestie en daarmee van de goedgelovigheid van de kijker. Maar lang niet al Sugimoto's series weten van dit laatste even goed gebruik van te maken. Zo leveren zijn foto's van drive-in bioscopen en negentiende-eeuwse theaters, waarvoor hij de sluiter van zijn camera zo lang open zette dat de geprojecteerde filmbeelden (tijdsverloop!) het scherm tot een egaal wit vlak hebben verlicht, niet veel meer op dan weinig tot de verbeelding sprekende plaatjes. Een tweede serie natuurhistorische uitstallingen wordt bevolkt door schelpen, zeeanemonen en allerhande onderwatergedrochten die dermate geconstrueerd zijn, dat er allerminst een zinsbegoochelende werking van uitgaat.
Lachwekkend zelfs zijn de foto's die Sugimoto maakte bij Madame Tussaud in London en in het Movieland Wax Museum in Buena Park. Diana en Charles lijken nog wel enigszins op het origineel, maar Kohl, Lubbers en Mitterand vertonen zelfs geen overeenkomst met hun dubbelgangers en Elizabeth Taylor en Mae West zijn niets anders dan etalagepoppen. Technisch valt er op die foto's niets af te dingen en de achtergronden zijn ontegenzeggelijk prachtig maar de afgebeelde personen zijn zo overduidelijk onecht dat ze op geen enkele manier gedachten of gevoelens inzake tijd oproepen.
Met zijn seriematige aanpak en presentatie verraadt Sugimoto een nogal systematische benadering van het fenomeen tijd. Daarmee gaat hij echter voorbij aan het feit dat de beleving van tijd in de eerste plaats een emotionele aangelegenheid is. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de zeldzame momenten waarop hij enigszins in zijn opzet slaagt, die momenten zijn waarop hij zijn kijkers op het verkeerde been weet te zetten. [NRC Handelsblad, 16okt1995]
Pas wanneer Sugimoto even later in dezelfde serie een foto presenteert van drie Neanderthalers voor hun grot, ontdek je dat je bij de neus bent genomen. Zijn foto's geven de realiteit niet weer maar suggereren die. Ze blijken gemaakt van de uitstallingen in natuurhistorische musea. Hun wonderlijke, levensechte effect ontlenen ze paradoxaal genoeg aan het ontbreken van kleur; de dieren en de achtergronden zijn 'in het echt' ongetwijfeld onnatuurlijker dan ze zich in zwart-wit voordoen.
Dat Sugimoto de illusie zo lang in stand kan houden, is zowel te danken aan de museumpreparateurs als aan zijn eigen technisch meesterschap. Elders in zijn tentoonstelling presenteert hij daarvan nog een staaltje in de vorm van veertien smetteloze nachtelijke opnamen van wereldzeeën. Geen ster, vliegtuig of schip heeft er een spoor op achtergelaten. Het lijken slechts egale zwarte vlakken te zijn. Pas lang, aandachtig turen onthult ragfijne grijstinten: een horizon, golven, een flintertje maanlicht.
Wat de in 1948 in Japan geboren, in Amerika woonachtige fotograaf beoogt met zijn fotografie is het verstrijken van tijd zichtbaar te maken. Daarmee doelt hij niet op de tijd die de kijker nodig heeft om zijn foto's te doorgronden (al is dat een aardige dubbele bodem) maar op het tegelijkertijd afbeelden van verschillende 'tijdschalen'. Doordat ze tegen een suggestieve achtergrond zijn gefotografeerd, wekken de dode dieren de indruk dat ze leven, aldus Sugimoto in de catalogus. De zee en de nachtelijk hemel komen in beweging in de duisternis van de foto.
Het is een opvatting die het moet hebben van de suggestie en daarmee van de goedgelovigheid van de kijker. Maar lang niet al Sugimoto's series weten van dit laatste even goed gebruik van te maken. Zo leveren zijn foto's van drive-in bioscopen en negentiende-eeuwse theaters, waarvoor hij de sluiter van zijn camera zo lang open zette dat de geprojecteerde filmbeelden (tijdsverloop!) het scherm tot een egaal wit vlak hebben verlicht, niet veel meer op dan weinig tot de verbeelding sprekende plaatjes. Een tweede serie natuurhistorische uitstallingen wordt bevolkt door schelpen, zeeanemonen en allerhande onderwatergedrochten die dermate geconstrueerd zijn, dat er allerminst een zinsbegoochelende werking van uitgaat.
Lachwekkend zelfs zijn de foto's die Sugimoto maakte bij Madame Tussaud in London en in het Movieland Wax Museum in Buena Park. Diana en Charles lijken nog wel enigszins op het origineel, maar Kohl, Lubbers en Mitterand vertonen zelfs geen overeenkomst met hun dubbelgangers en Elizabeth Taylor en Mae West zijn niets anders dan etalagepoppen. Technisch valt er op die foto's niets af te dingen en de achtergronden zijn ontegenzeggelijk prachtig maar de afgebeelde personen zijn zo overduidelijk onecht dat ze op geen enkele manier gedachten of gevoelens inzake tijd oproepen.
Met zijn seriematige aanpak en presentatie verraadt Sugimoto een nogal systematische benadering van het fenomeen tijd. Daarmee gaat hij echter voorbij aan het feit dat de beleving van tijd in de eerste plaats een emotionele aangelegenheid is. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de zeldzame momenten waarop hij enigszins in zijn opzet slaagt, die momenten zijn waarop hij zijn kijkers op het verkeerde been weet te zetten. [NRC Handelsblad, 16okt1995]