Niet zover van Ellis Island

[Over Dennis Stock, Made in USA]

Twee vluchtelingen uit Oost-Europa zweren bij aankomst in Amerika dat ze geen communistische sympathieën hebben. Het is een van de ingehouden emotionele foto's die Dennis Stock (1928) in 1951 maakte op Ellis Island, voor iedere immigrant het symbool van het Vrije Westen.
De foto (Stock won er de eerste prijs mee in een door Life uitgeschreven competitie, wat voor Robert Capa aanleiding was hem aspirant-lid van Magnum te maken) is afkomstig uit Made in USA, een overzicht van Stocks reportagewerk uit de jaren vijftig en zestig. Het boek verscheen als catalogus bij een rondreizende expositie, die later dit jaar te zien zal zijn in de Rotterdamse Kunsthal.
In het tijdsgewricht dat het boek beslaat kreeg de 'Amerikaanse droom' in volle omvang gestalte, en zoals zoveel jonge fotografen sloeg Stock de veranderingen gade met een mengeling van verwondering, afkeer en ironie. Twee jaar lang reist hij festivals af waarmee Amerika zichzelf viert; het einde van de oogst, een jubileum, een historische gebeurtenis. De foto's die het oplevert zijn inmiddels gemeengoed, maar daarom niet minder absurd: een vrouw in krulspelen kamt een koeiestaart tijdens een schoonheidswedstrijd voor vee, mannen in Indianenkleding bereiden zich voor op een heuse rituele dans. Uitgebreid besteedt Stock aandacht aan de ontluikende verzetscultuur van hippies, communes en anti-Vietnamdemonstraties - het is allemaal onmiskenbaar Amerika.
Dat geldt zeker ook voor die ene foto uit 1955. Slechts weinigen weten dat Stock de maker ervan is, maar de foto werd even beroemd als de man die erop staat: James Dean. Met opgetrokken schouders en een sigaret in zijn mondhoek wandelt hij door de regen op Times Square. En zo ver is dat niet van Ellis Island. [NRC Handelsblad, 10jun1995]