[Over John Phillips' Antoine de Saint-Exupéry, Poet and Pilot]
Foto: Antoine de Saint-Exupéry (1900-1944) leefde in de tijd dat piloten nog avonturiers en helden konden zijn. Dat hij dat ook werd, kwam vooral omdat hij ook boeken schreef waarin hij zijn ervaringen verwerkte: Nachtvlucht en Wind, zand en sterren bijvoorbeeld.
Na de Franse nederlaag tegen Duitsland vluchtte hij naar Amerika, om in 1942 in het kielzog van de geallieerden naar Afrika terug te keren als verkenningsvlieger. Na een onorthodoxe landing die hem zijn vliegtuig kostte werd 'Saint-Ex' echter te oud geoordeeld om nog langer te vliegen. Gedesillusioneerd trok hij zich terug in Algiers. Het was op dat punt in zijn leven dat hij Life-fotograaf en bewonderaar John Phillips ontmoette. Ze sloten vriendschap, en Phillips maakte met succes gebruik van zijn contacten in het leger om het besluit van Saint-Ex's ontslag ongedaan te maken.
Samen reisden ze naar Alghero op Sardinië, waar Phillips de Fransman drie weken lang volgde: Saint-Ex in de barakken en hangars, oefenend met de schietstoel, schrijvend en rokend of, zoals hier, tijdens de laatste voorbereidingen op een vlucht met zijn P-38 Lightning. En passant is het een inkijkje in het onheroïsche dagelijks leven op een vliegbasis in oorlogstijd.
Op 31 juli keerde Saint-Ex door nimmer opgehelderde omstandigheden niet terug van een verkenningsvlucht boven Grenoble. Zijn vliegtuig werd nooit teruggevonden. Rond zijn dood heeft altijd vermoeden van zelfmoord gehangen.
In Antoine de Saint Exupéry, Poet and Pilot is Phillips' complete reportage opgenomen in de vorm van contactafdrukken, waarvan sommige uitvergroot. Vier contactafdrukken staan hierboven afgedrukt. Rechtsboven Saint-Ex frontaal, daaronder op de rug gezien. Bijschriften ontbreken, dus de hond blijft onbekend. Het boek is een curiosum, net als de hoofdpersoon die posthuum wereldfaam zou verwerven met zijn kinderboek De Kleine Prins. [in: NRC Handelsblad, 25mrt1995]
Naschrift
In de boekenbijlage van 25 maart besprak Eddie Marsman het boek Antoine de Saint-Exupéry, Poet and Pilot van John Phillips. In deze recensie werd vermeld dat 'Saint-Ex' op 31 juli 1944 door nimmer opgehelderde omstandigheden niet terugkeerde van een verkenningsvlucht boven Grenoble, dat zijn vliegtuig nooit werd teruggevonden en dat rond zijn dood altijd het vermoeden van zelfmoord heeft gehangen.
Naschrift
In de boekenbijlage van 25 maart besprak Eddie Marsman het boek Antoine de Saint-Exupéry, Poet and Pilot van John Phillips. In deze recensie werd vermeld dat 'Saint-Ex' op 31 juli 1944 door nimmer opgehelderde omstandigheden niet terugkeerde van een verkenningsvlucht boven Grenoble, dat zijn vliegtuig nooit werd teruggevonden en dat rond zijn dood altijd het vermoeden van zelfmoord heeft gehangen.
De omstandigheden rondom de dood van Antoine de Saint-Exupéry zijn echter reeds in 1981 bekend geworden. In Der Landser, een tijdschrift houdende 'Erlebnisberichte zur geschichte des Zweiten Weltkrieges' werd in Grossband nummer 545 (augustus 1981) het verslag gepubliceerd van een gevechtsvlucht die op 31 juli 1944 werd uitgevoerd door de Duitse vliegers Heichele en Högel, ieder in een FW 190 D-9 (een bewapend, zeer snel verkenningsvliegtuig). In het verslag van Heichele leest men dat de Duitse vliegers, na om 11.02 te zijn gestart van hun basis te Orange in Zuid-Frankrijk, om 11.56 in de buurt van Castellane een alleenvliegende Lockheed P-38 Lightning ontmoetten. Na een kort luchtgevecht, waarbij de bestuurder van de Lightning wellicht werd verrast door de ongewoon hoge snelheid van het nieuwe type Focke Wulf 190 D-9, werd de rechtermotor van de Lightning door Heichele in brand geschoten en stortte de P-38 om 12.05 in zee, ongeveer 10 km ten zuiden van St. Raphael. Aangezien op voormelde tijd slechts de Lightning van de Saint-Exupéry in de buurt kan zijn geweest, moet vrijwel zeker worden aangenomen dat hij door Heichele werd neergeschoten. Een uitgebreide Franse versie van het vorenstaande, compleet met een situatiekaart en een foto van Robert Heichele, die zelf een maand later omkwam, werd gepubliceerd in ICARE, Revue de l'Aviation Française (no. 96, Saint-Exupéry, sixtième époque, 1943-1944).
De mededeling van Heichele dat een kort luchtgevecht is ontstaan doet vermoeden dat Saint Exupéry heeft geprobeerd de dans te ontspringen, wat in tegenspraak is met de theorie van zelfmoord. Aan de andere kant, zijn vliegersloopbaan, die toch al werd gekenmerkt door een aantal ongevallen, was praktisch doodgelopen en het alleen in een Lightning rondvliegen boven bezet gebied vraagt wel om moeilijkheden.
Het komt mij voor dat Saint-Ex, gezeten op zijn planeetje, in het gezelschap van zijn roos, vrede zal hebben met de wijze waarop zijn leven werd beëindigd; ook de omstandigheid dat zijn vliegtuig niet is teruggevonden, zal hem tot genoegen stemmen en hem doen verkeren in het gezelschap van vooral zijn voormalige collega en vriend Jean Mermoz, die in 1936 tussen Afrika en Zuid-Amerika in de golven verdween. [Ingezonden brief van A.A. van Wijk, Uithoorn, in NRC Handelsblad 1apr1995]