Schoorstenen en ertsbergen

[Over Willem Diepraam: Landschap aan Zee]

Ertsbunker op het Hoogoven-complex, een van de tweeëntwintig landschappen en stillevens die voormalig Vrij Nederland-fotograaf Willem Diepraam bundelde in het boekje Landschap aan Zee, dat morgen gepresenteerd wordt in de Amsterdamse galerie Speijer & Vogtschmidt (expositie t/m 3 november).
Landschap aan Zee gaat over de fascinerende schoonheid van schoorstenen, ertsbergen en het kilometerslange fabriekscomplex. Tegelijkertijd is het een terugblik op een jeugd; Diepraam woonde van zijn negende tot zijn achttiende in IJmuiden en werkte als student in de weekends bij Hoogovens om in zijn levensonderhoud te voorzien.
Diepraam was jarenlang een van de gezichtsbepalende fotojournalisten in Nederland. Zijn stijl had oorspronkelijk alle kenmerken van de sociaal geëngageerde fotografie; het gebruik van groothoeklenzen die het conflict van de stakers tegen de bazen, van de machtelozen tegen de regenten en de vernieuwers tegen de behouders zo lekker overzichtelijk maakten, en dat alles afgedrukt met zwarte, grofkorrelige luchten ter verhoging van het dramatische effect. Hij vulde er zijn boek Dutch Carribean mee en menig memorabele bijlage van Vrij Nederland, en werd zo het voorbeeld voor een hele generatie fotografen.
In de jaren tachtig was Diepraam een van de eersten bij wie de 'sociaal-fotografische stijl' plaats maakte voor een lossere, meer esthetische vormgeving, en toen hij in 1983 een boek met vooral mooie foto's uit de hongerende Sahel publiceerde was een veelgehoorde kritiek dat het geen pas had ellende zo mooi te fotograferen. Een dergelijk geluid is inmiddels vrijwel onvoorstelbaar, en ook Hoogovens (dat overigens een 400.000 negatieven en foto's omvattende bedrijfscollectie heeft waarin de eigen geschiedenis sinds 1918 is vastgelegd) heet al lang geen energieslurpende grootkapitalist meer. [NRC Handelsblad, 7okt1995]