Over Larry Clarks The Perfect Childhood]
De geruchtmakende zaak speelde enkele jaren geleden in de Amerikaanse staat New Hampshire. De 22-jarige onderwijzeres Pamela Smart, aangenomen om jongeren te wijzen op de gevaren van alcohol en drugs, begon een verhouding met haar zeven jaar jongere leerling William Flynn. Korte tijd later liet ze hem onder invloed van drank haar man vermoorden. Flynn kreeg 28 jaar gevangenisstraf, Smart levenslang.
Kranteknipsels over deze affaire zijn opgenomen in het derde boek van de Amerikaanse fotograaf Larry Clark (1943). Het boek dankt er ook de titel aan: The Perfect Childhood. Want naar bed gaan met je onderwijzeres is volgens Clark de droom van iedere schooljongen.
Seks, geweld en drugs zijn altijd de voornaamste ingrediënten van Clark's foto's geweest. In 1971 publiceerde hij Tulsa, een autobiografisch getinte reportage over de drugsscene van zijn geboorteplaats, waarin pagina na pagina ongegeneerd wordt geneukt, gezopen en gespoten.
Na anderhalf jaar in de gevangenis te hebben gezeten (hij schoot iemand neer tijdens een drugsruzie) verhuisde Clark naar New York, waar hij in 1983 Teenage Lust maakte. Hoofdrolspelers in dat boek zijn Puertoricaanse dealers en jongenshoeren die zich, vaak tegen betaling, lieten fotograferen tijdens hun werk. Hoewel opnieuw controversieel, miste dit boek de kracht van Tulsa. Clark fotografeerde niet langer zijn eigen leven: hij was een buitenstaander geworden, door een generatie gescheiden van zijn onderwerp.
Daarna werd het stil rondom de fotograaf die door beide boeken als een van de weinigen in het medium een cultstatus gekregen had. Begin jaren negentig werd hij onder contract genomen door de Newyorkse galerie Luhring Augustine en sindsdien maakt hij collages waarin hij knipsels en illustraties uit kranten en tijdschriften combineert met oude en nieuwe foto's (beelden geplukt van het tv-scherm, close-ups van gezichten en lichaamsdelen van jongens).
De collages in The Perfect Childhood gaan over vermiste kinderen, Satanskerken, rechtzaken tegen moordende teenagers en de machteloze pogingen tot contact tussen ouders en kinderen: 'Dear dad, sorry for being bad', staat er bijvoorbeeld op een briefje.
Het boek wordt, net als beide voorgangers, in Amerika beschouwd als pornografie en mag niet mag worden verstuurd. In het colofon staat als uitgever LCB vermeld: waarschijnlijk Larry Clark Books. Het boek wordt gedistribueerd via een adres in London, hetgeen gezien het recente optreden van Engelse autoriteiten tegen fotografen evenmin zonder risico is.
Is het pornografie? Al gaat het er in vergelijking tot de voorgaande keren in The Perfect Childhood uiterst bescheiden aan toe, er komen de nodige geslachtsdelen in voor. Het antwoord op de vraag is daarmee niet gegeven, maar dat is ook niet belangrijk. Belangrijker is de hypocrisie die aan de vraag ten grondslag ligt. Want wat de berichten in de zonder beperkingen gepubliceerde kranten bieden, liegt er evenmin om. Clark laat zien wat anderen alleen durven benoemen: de rol die seks speelt in het openbare en persoonlijk leven en de spanning daartussen.
Maar het belang van zo'n frontale aanval, zegt nog niets over de kwaliteit van het werk. Clarks collages zijn oppervlakkig en voor de hand liggend. Net als het chaotische boek lijken ze samengesteld onder het motto 'tien keer schieten, altijd prijs'.
Hoe ongericht het werk is, blijkt ook uit het feit dat iedereen er naar hartelust mee aan de wandel kan gaan. De homowereld draagt Clark op handen weges zijn jongetjesfoto's. Anti-puriteinen gaan tot het uiterste om hem te verdedigen: Clark fotografeert immers het wèrkelijke leven. Kunstcritici gebruiken hem om de nu in overvloed geproduceerde idyllische naaktfoto's van familie en kinderen onder vuur te nemen.
De enige die nauwelijks wordt gehoord, is Clark zelf. In interviews geeft hij stelselmatig te kennen dat alles wat hij sinds Tulsa gemaakt heeft, een poging is zijn verleden kwijt te raken. Het is zijn diepste wens het leven nog eens over te kunnen doen: weer vijftien te zijn en een jeugd te hebben zonder drugs en excessieve seks. Gewoon een 'perfect childhood' dus. [in: NRC Handelsblad, 05aug1994]