Wat is het
toch dat sommige 19de-eeuwse foto's zo aanstekelijk maakt? Misschien dit: die
tot niets verplichtende en naar huidige maatstaven zo bescheiden pretentie.
Neem nu de
heerlijke tentoonstelling die momenteel van de Engelsman Joseph Gale (1835-1906)
te zien is in fotografisch centrum De Moor in Amsterdam. Dertig landschapjes
omvat de tentoonstelling: opmerkelijk goed bewaard gebleven platinum en
kool-bromide drukken, het merendeel unica afkomstig uit de nalatenschap van een
bevriende schilder aan wie Gale de drukken eind 19de eeuw schonk. Stuk voor
stuk zijn het ingetogen, zorgvuldig gecomponeerde foto's vol prachtige details
die op hun intieme formaat een betoverende uitstraling hebben.
Het is
fotografie uit de kinderjaren van het medium met geen andere bedoeling dan
fotografie te zijn.
Fotografie
bleef voor Gale een liefhebberij die hij combineerde met een andere: hij was
een fervent wandelaar. Op zijn tochten nam hij camera, statief en
donkere-kamertent in een rugzak mee. Dat moet een hele opgave geweest zijn, en
niet alleen vanwege het gewicht: in de afgelegen streken waar hij fotografeerde
had men vaak nog nooit een camera gezien. Het verhaal wil dat hij dan ook
regelmatig op een woedende bevolking stuitte die zijn camera voor een duivelse
machine hield waarmee kogels en explosieven konden worden afgevuurd.
Tijdens
zijn wandelingen door Sussex, Berkshire en Schotland fotografeerde Gale
landschap en landleven. Zijn foto's tonen met paarden bespannen wagens en
ploegen, koeien in het veld, landarbeiders poserend voor een hooiwagen, een
herdersjongen leunend tegen een hek, een boerderij aan het water. Het zijn
bescheiden foto's vol prachtige, haarscherpe details: het leisteen op de daken,
het beslag van de paarden, de kleding, de sporen op de oever.
Bewijs van
Gale's vakmanschap is het feit dat hij er vaak in slaagde zowel de voorgrond
als de lucht doortekenend te laten zijn. In die dagen was het meestal het een
of het ander. De oplossing lag in het over elkaar afdrukken van twee negatieven.
Gale was in zijn experimenteerdagen evenmin wars van deze praktijk, maar in de
jaren waaruit de in De Moor geëxposeerde foto's stammen (1885-1895) kon hij met
één negatief volstaan.
Een van de
mooiste foto's is die van twee vrouwen bij een deur. Het licht valt schuin over
de deuropening. De diagonaal van het licht wordt gekruist door de diagonaal van
de gezichten van de vrouwen. Die tweede diagonaal komt uit bij een linksonder
in het beeld geplaatst meisje: een perfect gecomponeerd kleinood, gemaakt rond
1890.
Gale was
met Henry Peach Robinson, J. Craig Annan en Frederick H. Evans oprichter van
The Brotherhood of the Linked Ring (1892). De Linked Ring was de eerste
vereniging van fotografen die fotografie propageerde als een zelfstandig medium
dat beoordeeld moest worden naar eigen maatstaven en niet naar die voor de
schilderkunst. In al hun bescheidenheid laten deze dertig foto's een eeuw na
dato nog altijd zien wat die mening waard is.
De
tentoonstelling is georganiseerd door Joseph Geraci die zijn Vintage Gallery,
voorheen gehuisvest in Canon Image Center, op de bovenste verdieping in de
Bethaniënstraat heeft kunnen onderbrengen. [in: NRC Handelsblad, 9feb1994]