De wil tot leven maakt alles heviger

[Over: Eric Hamelink: Tropic of Cancer, Galerie 2,5x4,5, Amsterdam]

Pas halverwege zijn tentoonstelling Tropic of Cancer trekt fotograaf Eric Hamelink je echt bij de les. Dan hangt er ineens een foto van een hersenscan: acht keer een schedeldak, en telkens met een vette witte punt erin; zelfs een leek begrijpt de boodschap. Een paar foto's verder zie je het gezicht dat bij die schedel hoort, ingeklemd in een bestralingsmasker. Het is de fotograaf zelf die daar ligt, zoals het ook zijn schedel is met zijn tumor.

De scan-foto maakt veel duidelijk over de vergankelijke en duistere sfeer van Hamelinks sobere, vijfentwintig kleine foto's omvattende expositie. Tegelijkertijd vallen ook de overeenkomsten op met eerdere foto's, zoals het openingsbeeld van sterretjes die door een disco-kogel op het plafond worden geprojecteerd, of de foto die hij kort voordat zijn ziekte zich anderhalf jaar geleden openbaarde, maakte van rondfladderende vogeltjes in de avondlucht. Maar direct zijn die verbanden niet, en dat is kenmerkend voor de fotografische hink-stap-sprong die Hamelink hanteert in de weergave van de ingrijpende gebeurtenissen in zijn leven.

Zonder meer bewonderenswaardig daarbij is de terughoudendheid die hij aan de dag legt. Slechts die twee foto's laten onmiskenbaar zien waarom het gaat; op koketteren met zijn ziekte, iets dat ego-documenten als deze zo onverteerbaar kan maken, valt de 32-jarige fotograaf, die in 1990 werd onderscheiden met de Kodak Young European Photographers Award, niet te betrappen.

Zijn expositie staat daarmee minder in het teken van de dood dan van het leven. Hij laat zien hoe de wil tot overleven alles scherper maakt en indrukken heviger: een Japanse goudvis, een met balonnen volgehangen gevel, de ontluikende liefde voor de vrouw die, gelet op de trouwjurk op een van de foto's, inmiddels zijn echtgenote is geworden. Het zijn terloopse foto's, maar binnen de context van het geheel krijgen ze een ontroerende lading.

De door operaties en bestraling vooralsnog afgewende dreiging werpt uiteraard haar schaduw over alles - getuige bijvoorbeeld de foto van een lamp in een donker tunneltje die onwillekeurig die vermaledijde stip op de scan weer in herinnering roept - even later liggen er afgekloven vissenkoppen op een bord, dus ook voor humor is een plaats.

Een dagboek of verslag is Hamelinks tentoonstelling niet. Het is veel eerder een reflectie, zoals duidelijk wordt uit de vorm van zijn werk. Want het zijn geen foto's die hij toont, maar foto's gemaakt van foto's. Door details uit de oorspronkelijke beelden te halen of er flessenglas overheen te leggen voordat ze opnieuw werden gefotografeerd, verbeeldt zijn verlangen de werkelijkheid naar zijn hand te zetten.

In zijn symboliek is Hamelink lang niet altijd even origineel - een wijnglas op cafétafel is romantisch, een verlichte carrousel vrolijkheid - het is in de losse, associatieve samenhang van het geheel dat het persoonlijke karakter schuilt. Een manier van werken die slechts weinig Nederlandse fotografen beheersen, en ook dit maakt van zijn expositie een vitale gebeurtenis. [NRC Handelsblad, 22apr1997]