Na zijn lagere school kon Dirk de Herder als jongste bediende terecht bij Samsons fotokaartenfabriek in Rotterdam. Wat zoonlief kon bereiken, vroeg zijn vader. Meesterknecht, moet Samson geantwoord hebben, wat voor vader De Herder (zelf cellist van beroep; hij speelde voor de oorlog 25 jaar lang in het Casinotheater op de Rotterdamse Coolsingel) voldoende was. Het beloofde in ieder geval meer dan het sappelende bestaan van de musicus of artiest. De jonge De Herder werd aangenomen - om vervolgens te ontdekken dat hij het enige personeelslid was.
Het is een van de vermakelijke anekdotes in Flashback, de ruim (circa 300 foto's) geïllustreerde autobiografie van fotograaf, filmer en beeldend kunstenaar Dirk de Herder.
De Herder, in 1914 in de Rotterdamse Agniesestraat geboren, is zo'n typische artistieke vakman, behorend tot de
generatie waartoe ook fotografen behoren als Cas Oorthuys, Carel Blazer, Eva Besnyö en Aart Klein. Zijn benadering is positief en humanistisch, de stijl even helder als sfeervol, het werk altijd tot in de puntjes verzorgd.
In korte, zwierige fragmenten beschrijft De Herder in het boek zijn inmiddels ruim zestigjarige loopbaan als fotograaf: de opleiding in de praktijk (bij de Amsterdamse fotohandel annex drogisterij die nadien zou uitgroeien tot Capi-Lux), het eerste atelier in een tuinhuis in Beverwijk, de schnabbels als persfotograaf, het vastleggen van het interieur van het Paleis op de Dam, de reizen naar Parijs en Stockholm, het werk voor de VARA-gids (van 1954 tot 1965), het wel en wee van het inmiddels weer opgeheven Herder-museum in het Gelderse Zijderveld waarvan hij directeur, suppoost en voornaamste exposant was.
Na zijn VARA-jaren legde De Herder meer de nadruk op zijn vrije werk, waarbij hij zich zichtbaar liet inspireren door Franse collega's als Robert Doisneau, Izis en Brassaï. Het zijn lieve, zachtmoedige foto's waarop beregende straten schuilen onder een eenzame straatlantaarn, de zon over het tafelblad veegt en mensen op straat menselijke dingen doen. Wat vooral opvalt is hoe veelzijdig het allemaal is. Kathedralen, landschappen, standbeelden, interieurs, portretten, bloemen, toevalligheden: net als voor veel van zijn generatiegenoten er is voor De Herder altijd en overal wel een foto te vinden. En kom daar nog maar eens om in de hedendaagse fotografie.
-----
Verschenen op papier in de (toen nog zaterdagse) boekenbijlage van NRC Handelsblad, 21 september 2001
[Foto: Dirk de Herder, Obscuur, Stockholm, 1951]