Op de keper beschouwd wordt een foto van een willekeurige ruimte niet ter plekke gemaakt maar in een andere, veel kleinere ruimte: die van de camera. De wijze waarop de van origine Hongaarse beeldend kunstenaar Gábor Ösz (1962) deze fundamentele discrepantie te lijf gaat, is even eenvoudig als elegant.
Ösz, sinds 1993 woonachtig en werkzaam in Nederland, gebruikt de ruimte zelf als fototoestel door haar te verduisteren en er grote vellen fotopapier in te hangen die hij belicht door een minuscuul gaatje in de tegenoverliggende wand. Met deze camera obscura of pinhole-techniek, waarbij geen lens wordt gebruikt, fotografeerde hij in het verleden het uitzicht op zee vanuit bunkers langs de Normandische kust en de kamers in een voormalig vakantiecomplex op het Duitse eiland Rügen. De resultaten, de afgelopen jaren onder meer te zien in de Vishal in Haarlem en in het Haags Gemeentemuseum, waren verbluffend en ontroerend tegelijk.
Dat geldt ook voor zijn meest recente project waarvoor hij vanuit een tot `camera' omgetoverde caravan nachtfoto's maakte van de verlichte kassen in het Westland. Onder de toepasselijke titel Permanent Daylight zijn vanaf morgen zes foto's uit deze nieuwe reeks te zien in de Amsterdamse galerie Van Zoetendaal. Zes, dat is niet veel. Maar wie ze eenmaal gezien heeft zal ze niet snel vergeten.
Ösz' benadering en werkwijze impliceren fikse formaten: de kleinste foto meet ruim een bij anderhalve meter, de grootsten (montages van twee vanuit een onderling iets verschillend standpunt gemaakte opnames) zijn al gauw een meter of drie.
Dergelijke formaten hebben uiteraard iets overweldigends maar van plat spierballenvertoon is bij Ösz geen sprake. Het effect van zijn foto's wordt in de eerste plaats bepaald door het beeld zelf: eindeloos genuanceerde in elkaar overvloeiende geel-grijs-blauw-groene kleurvlakken waarin futuristisch ogende bouwwerken enigszins onscherp maar helder oplichten. Hier is eens de suggestie van een slootje, daar de indruk van een hek, verderop het vermoeden van een straatlantaarn.
Een avondwandeling, even stilstaan langs de kant van de weg, een rustige blik, alles verankeren in het geheugen. Zo is het. Of nee, meer dan dat. Een van de foto's bevat twee, bij nadere inzien vier, lichte strepen in de linker bovenhoek. Ze werden getekend door de langzaam verschuivende maan; het aantal strepen staat voor het aantal belichtingsnachten dat de opname vergde. Behalve de ruimte heeft Ösz ook de tijd in handen.