Jenny R. heeft een paardenstaart. Eentje van lang
blond haar tot aan haar tenen. Een paardenstaart van water!
Wat is de werkelijkheid toch genereus - als je er
oog voor hebt. Ook in 1930 al, op het strand van Zandvoort, voor een fotograaf
die nog lang geen fotograaf is.
Veertien is hij tenslotte nog maar. Een jongen.
Maar een ladies-man in de dop, dat zie je.
De jeugdfoto van een fotograaf, zou je deze foto
kunnen noemen. Een foto van iemand die zijn leven lang vrouwen zal
fotograferen, al dan niet met vogelkooitjes, als etalagepop, gesolariseerd, ’s
nachts, naakt, close-up, met of zonder handschoenen.
Maar nee, zo zit het niet bij Emiel van Moerkerken.
Want zo zit het: in 1935 voltooit hij zijn filmopleiding en vanaf dat moment is
hij voor de rest van zijn leven een cineast die bedrijfsfilms en documentaires
maakt en werkt voor de VPRO en de VARA en ondertussen op eigen initiatief
experimentele films schiet zoals Volgend jaar in Holysloot (1983), een
hilarische aaneenschakeling van ultrakorte scènes waarin hij zichzelf als
blinde de halve wereld over laat strompelen.
En dat is dan nog maar één kant
van het verhaal. Want ondertussen is diezelfde Van Moerkerken schrijver
onder
het pseudoniem Eric Terduyn. Maker van ongebruikelijke constructies uit
alledaagse voorwerpen, iets wat hij heeft geleerd van surrealisten die hij in
zijn jeugd leert kennen in Parijs. En oh ja, psycholoog. Ook dat nog.
En ondertussen is diezelfde Emiel van Moerkerken
fotograaf.
Een fotograaf die midden jaren dertig in Parijs bevriend raakt met
de nachtelijke straatschuimer Brassaï en met de alleskunner Man Ray. Die in
1947 Reportages in licht en schaduw maakt, het eerste strikt
monografische Nederlandse fotoboek. Die ook een fotoboek over Amsterdam maakt.
Die in de jaren zestig zijn damesfoto's levert aan het 'blootblad' Gandalf
en tegelijkertijd reportagefoto's levert aan de Strijdkreet van het
Leger des Heils. Die een buitenbeentje zal blijven tussen zijn
generatiegenoten en de grote thema's van zijn naoorlogse tijd - woningnood,
wederopbouw, soberheid, ontluikende welvaart - hooguit zal aanstippen.
Een
ongrijpbare man. Een veelvraat. Een nieuwsgierige en vrolijke man, zeggen zij
die hem persoonlijk gekend hebben.
Je gelooft het graag, kijkend naar de foto uit 1930
van Jenny R. met haar paardenstaart van water.
----
Genereus verscheen op papier in het boek Fotoverhalen [Lecturis / Fotomuseum Den Haag, 2014]
Foto: Emiel van Moerkerken, Jenny R. te Zandvoort [1930], collectie Gemeentemuseum Den Haag.