Volharding

Als er iets is dat indruk maakt in de foto’s van Leonard Freed dan is het wel dat ze zo onnadrukkelijk zijn. Maar die eenvoud is, zoals zo vaak, bedrieglijk.

Je zou het bijna kunnen missen in deze foto: die meneer rechts, leunend met zijn linkerarm op de schouder van de mevrouw in de verpleegstersjurk, en die meneer op de voorgrond, leunend met zijn rechterarm op zijn stok - alsof ze gespiegeld zijn. Net als de houding van die leunende arm rechts en die vrije arm links. En ook al staan er vijf mensen op de foto, toch zie je eigenlijk drie verschillende setjes, want de man en de vrouw horen alleen al door hun rolstoel óók een beetje bij elkaar.

En waar gaat het om? Er wordt gekeken naar een vijvertje. Grijs water, het lijkt wel bevroren. Maar dat is niet waarschijnlijk met die blote armen en hemdsmouwen. Er zal wel eendenkroos op liggen. Ik vind er niks aan, denkt de man met stok. Hij houdt het

voor gezien. En hoewel hij met die stok en die aan zijn eigen broekriem hangende kromme arm er het breekbaarst uitziet van iedereen, is hij wél mooi de enige die zelfstandig in beweging is.

Typisch Freed. Goed gekeken, oneindig veel geduld.   

Zijn eerste foto maakt hij in 1952 van een wandelaar tussen kale winterbomen langs de Seine, zijn laatste (vanaf zijn sterfbed, in Garrison, New York) van een kat kuierend over een dakrand. Eigenlijk was er tussen die eerste en die laatste niet zoveel veranderd vond hij.

Een typisch naoorlogse, humanistische fotograaf. Degelijk, veelzijdig en begaan met het lot van mensen die zich, meestal tegen de een of andere stroom in, staande moeten houden - een levenshouding die zoals bij veel fotografen van zijn generatie gevoed werd door de herinnering aan de wereldbrand van zijn jeugdjaren.

Tijdens een Europareis die hem in 1952 naar Parijs brengt, komt hij even later in Amsterdam terecht. Hij zal er bijna twintig jaar blijven, al reist hij ook in die tijd nog heel wat af: Engeland, Frankrijk, Duitsland, Italië, Noord Afrika. In 1972 wordt hij lid van Magnum. Hij maakt boeken over Joods leven in Amsterdam, over politiewerk in New York en de positie van zwart in blank Amerika, maar altijd en overal fotografeert hij hetzelfde: de stugge volharding waarmee mensen proberen overeind te blijven in het leven. Zoals hier in een park in Zwolle.

----

Volharding verscheen op papier in het boek Fotoverhalen (Lecturis / Fotomuseum Den Haag, 2014]
Foto: Leonard Freed, Verzorgingshuis Zwolle [1960], collectie Gemeentemuseum Den Haag